ชื่อสามัญ

Ebony Tree

   ชื่อวิทยาศาสตร์

Diospyros mollis Griff.

   ชื่อวงศ์

EBENACEAE

   ชื่ออื่น ๆ

ผีเผา (ฉาน-ภาคเหนือ) มักเกลือ (เขมร-ตราด)

   ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ลำต้น เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ มีความสูงประมาณ 10-30 เมตร มีเรือนยอดเป็นพุ่ม ลำต้นเปลา ที่โคนต้นมักขึ้น เป็นพูพอน ที่ผิวเปลือกเป็นรอยแตกเป็นสะเก็ดเล็ก ๆ ตามยาว สีดำ เปลือกด้านในมีสีเหลือง ส่วนกระพี้มีสีขาว แก่นมีสีดำสนิท เนื้อมีความละเอียดเป็นมันสวยงาม ที่กิ่งอ่อนมีขนนุ่มขึ้นอยู่ประปราย โดยทุกส่วนของมะเกลือเมื่อแห้งแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีดำ
ใบ ใบเป็นใบเดี่ยวขนาดเล็ก ลักษณะของใบเป็นรูปไข่หรือรี เรียงแบบสลับ โคนใบกลมหรือมน ปลายใบสอบเข้าหากัน ผิวใบเกลี้ยง ใบกว้างประมาณ 3.5-4 เซนติเมตรและยาวประมาณ 9-10 เซนติเมตร ใบอ่อนจะมีขนปกคลุมอยู่ทั้งสองด้าน
ดอก ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบ ดอกเป็นแบบแยกเพศต่างต้นกัน ดอกตัวผู้จะมีขนาดเล็ด สีเหลืองอ่อน ในหนึ่งช่อจะมีอยู่ 3 ดอก ส่วนดอกตัวเมียจะเป็นดอกเดี่ยว ลักษณะของดอกเหมือนกัน คือ กลีบรองดอกจะยาวประมาณ 0.1-0.2 เซนติเมตร ที่โคนกลีบดอกจะเชื่อมติดกันเป็นรูปถ้วย ปลายกลีบดอกจะแยกเป็น 4 กลีบ มีสีเหลือง เรียงเวียนซ้อนทับกัน ที่กลางดอกจะมีเกสร
ผล ผลกลม มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2 เซนติเมตร ผิวเรียบเกลี้ยง ผลอ่อนมีสีเขียว ผลสุกมีสีเหลือง ส่วนผลแก่เป็นสีดำ ผลเมื่อแก่จัดจะแห้ง ที่ผลมีกลีบเลี้ยงติดอยู่บนผล 4 กลีบ ผลจะแก่ในช่วงเดือนมิถุนายนถึงเดือนสิงหาคม ในผลมีเมล็ดแบนสีเหลืองประมาณ 4-5 เมล็ด มีขนาดกว้างประมาณ 0.5-0.7 เซนติเมตรและยาวประมาณ 1-2 เซนติเมตร

   ถิ่นกำเนิด

เอเชียตะวันออกเฉียงใต้

   การขยายพันธ์

เพาะเมล็ด

   การนำไปใช้ประโยชน์

1. ไม้มะเกลือ มีความละเอียดและแข็งแรงทนทาน สามารถนำมาใช้ทำเครื่องเรือน เครื่องดนตรี เครื่องประดับมุก เครื่องเขียน เฟอร์นิเจอร์ไม้มะเกลือ ตะเกียบก็ได้เช่นกัน 2. เปลือกนำไปปิ้งไฟให้เหลือง ใช้ใส่ผสมรวมกับน้ำตาล นำไปหมัก ก็จะได้แอลกอฮอล์หรือที่เรียกว่าน้ำเมา 3. เปลือกต้นมะเกลือใช้ทำเป็นยากันบูด 4. ผลสุกมีสีดำ สามารถนำมาใช้ประโยชน์ในด้านอุตสาหกรรมย้อมผ้าหรือย้อมแห โดยจะให้สีดำ สีที่ได้จะเข้มและติดทนนาน 5. สีดำที่ได้จากผลมะเกลือยังสามารถนำมาใช้ทาไม้ให้มีสีดำเป็นมันในการฝังมุกโต๊ะและเก้าอี้ ช่วยทำให้มีลวดลายสวยงามและเด่นมากขึ้น

   สรรพคุณ

1. ลำต้น เปลือกต้น ราก ทั้งต้น ช่วยแก้กระษัย 2. เปลือกต้น ช่วยแก้อาการเบื่ออาหาร ช่วยแก้พิษ ช่วยขับเสมหะ 3. ลำต้น ช่วยแก้ตานซางขโมย, ต้มกับนํ้าอาบช่วยรักษาโรคดีซ่าน 4. ผลสด แก่น เปลือกต้น ราก ทั้งต้น ช่วยแก้พิษตานซาง 5. ราก แก่น ช่วยแก้ลม อาการหน้ามืด 6. รากมีรสเบื่อเมา ใช้ฝนกับนํ้าซาวข้าว รับประทานแก้ลม แก้อาเจียน ช่วยแก้ริดสีดวงทวาร 7. แก่น ช่วยแก้ฝีในท้อง 8. ใบ นำมาตำคั้นเอาแต่นํ้าผสมกับสุรา ใช้ดื่มแก้อาการตกเลือดภายหลังการคลอดบุตรของสตรี 9. ลำต้น แก่น เปลือกต้น ราก เมล็ด ทั้งต้น ช่วยขับพยาธิ