ชื่อสามัญ

Broad-leaf mahogany

   ชื่อวิทยาศาสตร์

Swietenia macrophylla King.

   ชื่อวงศ์

MELIACEAE

   ชื่ออื่น ๆ

มะฮอกกานี

   ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ลำต้น ไม้ต้นขนาดใหญ่ สูง 15-25 ม. ขนาดทรงพุ่ม 6-10 ม. ผลัดใบ ทรงกระบอก ค่อนข้างแน่น ลำต้นเปลาตรง เปลือกต้น สีน้ำตาลหรือเทาอมดำ แตกเป็นร่องตามแนวยาวและหลุดล่อนเป็นแผ่น
ใบ ใบประกอบแบบขนนกปลายคู่ เรียงเวียนสลับ แกนกลางใบ ประกอบยาว 20-50 เซนติเมตร ใบย่อย 3-8 คู่ เรียงตรงข้าม รูปรีแกมรูปขอบขนาน กว้าง 2.5-6 เซนติเมตร ยาว 6-15 เซนติเมตร ปลายใบเรียวแหลม โคนใบเบี้ยว ขอบใบเป็นคลื่น แผ่นใบบางแต่ค่อนข้างเหนียวและย่น เป็นลอน สีเขียวเข้มเป็นมัน
ดอก ดอกสีเหลืองอมเขียว มีกลิ่นหอม ออกเป็นช่อแบบช่อแยกแขนง ที่ซอกใบใกล้ปลายกิ่ง ช่อดอกตั้งยาว 10-15 เซนติเมตร กลีบเลี้ยง 5 กลีบ สีเขียวอ่อนโคนเชื่อมติดกัน กลีบดอก 5 กลีบ รูปช้อน ปลายมน ติดอยู่กับ หลอดเกสรตัวผู้โดยโคนกลีบเชื่อมติดกัน เกสรเพศผู้ 8-10 อัน เชื่อมติดกัน เป็นหลอด เส้นผ่านศูนย์กลางดอก 0.7-1.2 เซนติเมตร
ผล ผลแห้งแตก รูปไข่ กว้าง 6-9 เซนติเมตร ยาว 14-18 เซนติเมตร เปลือกหนา สีน้ำตาลอมเหลือง เมื่อสุกมีสีน้ำตาลอมเทา แตกจากโคนเป็น 5 พู เมล็ดเป็นแผ่น มีปีกรูปรียาว ปลายปีกบาง สีน้ำตาล หลายเมล็ด

   ถิ่นกำเนิด

ประเทศฮอนดูรัส อเมริกากลาง อเมริกาใตและหมูเกาะอินดีสตะวันตก

   การขยายพันธ์

เพาะเมล็ด ปักชำ

   การนำไปใช้ประโยชน์

1. นิยมปลูกเป็นไม้ริมทาง ไม้ประดับสวนและให้ร่มเงา 2. เนื้อไม้มีมูลค่าสูงใช้ทำเครื่องเรือน กรอบประตู หน้าต่าง เครื่องดนตรี และเครื่องใช้อื่นๆ 3. ใบอ่อนและดอกใช้รับประทาน 4. ใบ ใหสีทองอมสมสําหรับยอมผา

   สรรพคุณ

1. เมล็ดรสขมจัด นึ่งให้สุกบดปั้นเม็ดรับประทาน แก้ไข้ตัวร้อน แก้ไข้จับสั่น ไข้ป้าง 2. เนื้อในเมล็ดมีรสขมมาก ใช้เป็นยาแก้ไข้จับสั่น ไข้พิษ และปวดศีรษะ 3. เนื้อในฝักเป็นยาระบาย 4. เปลือกต้นรสฝาดขม มีแทนนิน ใช้ฝนทาสมานแผล ต้มดื่มแก้ไข้ ต้มเป็นยาเจริญอาหาร 5. สกัดน้ำมันใช้ในอุตสาหกรรมเครื่องสำอาง